اگر جوابی نیافتید که هیچ! اما اگر ناخودآگاه، دست‌هایتان را بالا و پایین بردید و عین پرنده‌ها، بال‌بال زدید، بدانید که شما هم عاشق پرواز و ساخت وسایل پرنده هستید.
این‌بار سراغ رشته‌ی مهندسی «هوافضا» می‌رویم تا به شما نشان دهیم که اگر اهل ساختن بادبادک و موشک و هواپیما هستید، باید از کجا شروع کنید، کدام‌یک از درس‌های مدرسه را بهتر بخوانید و باید چه توانایی‌هایی را در خودتان بپرورانید.
اما یادتان باشد شرط موفقیت دراین رشته هم، تلاش است و تلاش، و البته یک نوک قاشق علاقه! که اگر وارد این رشته هم شدید ولی عرق نریختید، پرنده‌ساختن و پرواز که پیش‌کشتان!حتی مثل جناب ملخ هم نمی‌توانید ورجه‌وورجه کنید.
پس کمربندهایتان را محکم ببندید و در این سفر همراه ما باشید. قبل از هرچیز، از مهندس سهیل نامور (کارشناس ارشد مهندسی هوافضا، با گرایش آیرودینامیک از دانشگاه صنعتی امیرکبیر) تشکر می‌کنیم که مقدمات این سفر فضایی را برای هفته‌نامه‌ی دوچرخه، فراهم کرد.
------------------------------
بازارکار در رشته‌ی هوافضا
۱. شرکت‌های طراحی و ساخت ابزارهای پرنده مانند هلی‌کوپتر، هواپیماهای کوچک بدون سرنشین و... (در ایران، فناوری طراحی و ساخت هواپیماهای غول‌پیکر در حال راه‌اندازی است.)
۲. شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی (بخش تحقیقی یا فرودگاه‌ها)
۳. صنایع نظامی فعال در زمینه‌ی طراحی و ساخت هواپیماهای جنگنده، راکت‌ها و موشک‌های جنگی
۴. شرکت‌های فعال در زمینه‌ی تعمیر و نگه‌داری هواپیما
۵. کار در شرکت‌هایی مثل صنایع کشتی‌رانی، خودروسازی، نفت، نیروگاه‌ها و... (به‌دلیل نزدیک بودن این رشته به رشته‌هایی مثل مهندسی مکانیک، با گرایش‌های جامدات، سیالات و...)
۶. همکاری در پروژه‌های دانشگاهی مرتبط با هوافضا
------------------------------
۱. آرزوهای محال
وقتی سه، چهارساله بودی می‌خواستی چه‌کاره شوی؟ دکتر، معلم، خلبان و یا...
اگر آرزویت، خلبان‌شدن بوده و دلت می‌خواسته، چپ و راست، در آسمان‌ها پرواز کنی، حواست باشد که راهش تحصیل در رشته‌ی هوافضا نیست!
کار این رشته، طراحی و ساخت پرنده‌های کوچک و بزرگ است و هیچ‌کدام از مهندسان هوافضا، حتی دل و جرئت پراندن هواپیمای ساخت خودشان را هم ندارند!
البته برای کاهش خطای انسانی، هر هواپیما احتیاج به یک رایانه‌ی هدایت‌گر یا همان خلبان خودکار هم دارد که طراحی و ساخت آن، بر‌عهده‌ی مهندسان گرایش «مکانیک پرواز» رشته‌ی هوافضاست.
۲. پوززنی هوایی!
امروزه می‌توان پیشرفته‌ترین فناوری صنعتی را در علم هوافضا جست‌و‌جو کرد. به‌زبان ساده‌تر، دیگر این روزها، برتری صنعتی میان کشورهای جهان، به ساختن آسمان‌خراش‌های غول‌پیکر، یا اتومبیل‌های پر سرعت و رایانه‌های کوچک و بزرگ نیست، بلکه کشورهای صنعتی، حالا در ساختن هواپیماهای پیشرفته و یا پرتاب ماهواره‌های کوچک و بزرگ به فضا از هم سبقت می‌گیرند.
به‌خاطر همین، به‌روزترین فناوری‌ها اول در این علم به‌کار می‌روند و پس از گذشت سال‌ها، در صنایع دیگر هم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
مثلاً دو دهه است که از سیستم ترمز ضد قفل یا همان «ABS»، در صنعت خودروسازی استفاده می‌شود. این ترمز باعث توقف یک اتومبیل با سرعت زیاد، در کسری از ثانیه می‌شود، بدون این‌که اتومبیل سُر بخورد یا ترمز از کار بیفتد. اما این فناوری، بیش از نیم‌قرن پیش، در صنایع هوایی، به‌کار می‌رفته و هواپیماهای غول‌پیکر از داشتن چنین سیستم پیشرفته‌ای در ترمز خود، حسابی خوش‌حال بودند و خیال مسافرانشان را راحت کرده بودند.
۳. از وسط تا نشی!
وزن، قاتل پرواز است! پس بدنه‌ی هواپیما، باید از چه موادی ساخته شود تا در عین استحکام در مقابل فشار هوا و اصطکاک، مثل پَر، سبک هم باشد.
این محاسبه‌های سنگین، بر عهده‌ی مهندسان گرایش «سازه» است که اگر حتی کمی هم در حساب و کتاب خود اشتباه کنند، هواپیما در همان شروع پرواز، از وسط نصف می‌شود.
جالب است بدانید بسیاری از فرمول‌های درس فیزیک و ریاضی دوره‌ی تحصیل شما، در این شاخه و دیگر شاخه‌های این رشته، کاربرد دارند.
۴. بچرخ تا بچرخیم!
اگر کسی به شما گفت فقط یک موتور هواپیمای جت، اندازه‌ی اتاق خوابتان است، اصلاً تعجب نکنید! ساخت این موتور غول‌پیکر احتیاج به فناوری پیشرفته‌ای دارد که تنها مهندسان هوافضا، آن هم با گرایش «جلوبرندگی» از عهده‌ی طراحی و ساخت آن برمی‌آیند.
تازه، جالب است بدانید بالابردن این پرنده‌ی آهنی، اصلاً به‌عهده‌ی موتور هواپیما نیست و تنها زحمتی که موتور می‌کشد، جلو‌بردن هواپیماست.
۵. فوت کوزه‌گری!
گرایش «آیرودینامیک»، از مهم‌ترین گرایش‌های این رشته است و کار اصلی آن، مطالعه و محاسبه‌ی نیروهای جریان هوا، بر روی بال و دیگر بخش‌های هواپیماست.
جالب است بدانید که بال و هدایت دقیق نیروی باد بر روی آن است که می‌تواند هواپیما را به سمت بالا ببرد، نه موتور هواپیما و این‌کار تنها با محاسبه‌های دقیق مهندسان گرایش آیرودینامیک امکان‌پذیر است. در همین زمینه آزمایش ساده‌ای در کتاب علوم سال ششم دبستان گفته شده که برایتان بازگو می‌کنیم:
یک برگ کاغذ را از دفترتان بکنید و با انگشتانتان، عرض آن را بگیرید. حالا به شکلی که طرف دیگر کاغذ روی انگشتانتان رها باشد کاغذ را مقابل دهانتان قرار دهید و به صورت افقی، روی قسمت برآمده‌ی کاغذ بدمید. خواهید دید که طرف دیگر کاغذ، به‌جای این‌که از شدت نفس شما، پایین برود، به سمت بالا می‌آید. دلیلش را هم می‌دانید؟ بله! حدستان درست است. در اثر نفس شما، فشار سطح بالای کاغذ از سطح زیرین کم‌تر شده و در اثر این اختلاف فشار، نیرویی به سمت بالا ایجاد می‌شود و کاغذ را به سمت بالا می‌راند. همین قانون ساده، باعث پریدن هواپیما از سطح زمین می‌شود.
------------------------------
اگر یک روز شما هم از جو زمین خارج شدید، به‌خاطر جاذبه‌ی زمین و با کمی سرعت اولیه، در مدار زمین قرار می‌گیرید و چه بخواهید و چه نخواهید، تا سال‌ها، دور زمین می‌گردید.
همین دلیل که خیلی ساده هم به نظر می‌رسد، دلیل چرخش هزاران ماهواره‌ای است که دور زمین می‌چرخند و کلی اطلاعات، به زمین مخابره می‌کنند. اما همین قانون ساده در تعیین مدار گردش ماهواره موضوع پیچیده‌ای است که حل آن به مهندسان گرایش «فضایی» سپرده شده است. در ساخت ماهواره و تعیین مدار گردش، مهندسان دیگر گرایش‌ها نیز به داد هم می‌رسند و خلاصه بعد از کلی برو بیا، بالأخره آپولو هوا می‌شود و عین ساعت، دور زمین می‌چرخد.
البته اگر در این محاسبه‌ها، کوچک‌ترین اشتباهی پیش بیاید، یک ماهواره که لااقل اندازه‌ی نصف یک یخچال است، از مدار زمین بیرون می‌رود و با سرعتی باورنکردنی، وارد جو زمین می‌شود و ممکن است دلنگ! توی سر مبارک همان مهندسان هوافضا بخورد!
------------------------------
موش کوچک!
در عالم نوجوانی، موشک، نام وسیله‌ای است که با پرتاب آن، می‌توان یک کلاس را با همه‌ی دانش‌آموزانش، به هوا برد و صدای معلم را درآورد.
موشک‌های ماهواره‌بر نیز، در عالم واقعی همین کاربرد را دارند؛ با این تفاوت که آن‌ها فقط می‌توانند ماهواره‌های تحقیقاتی، مخابراتی و یا جاسوسی را به هوا و بیرون از جو زمین ببرند و خلاصه، عرضه‌ی هوا کردن یک کلاس را هم ندارند!
خوب است بدانید متخصصان همه‌ی گرایش‌های رشته‌ی هوافضا برای ساخت یک موشک، به هم کمک می‌کنند.
------------------------------
------------------------------
